Wat is een open vraag

Een open vraag is een vraag waarop een respondent geheel vrij een eigen antwoord kan geven. Dit antwoord is daarmee volledig afgestemd op iemands persoonlijke situatie of vormt een unieke mening van een respondent. Anders dan bij een gesloten vraag, waarbij een iemand een keuze moet maken uit de reeds weergegeven antwoordopties, geeft een open vraag juist de mogelijkheid om veel dieper op de materie in te gaan. De onderzoeker verkrijgt door het stellen van deze vragen zeer specifieke en unieke informatie omdat de respondent geen restricties heeft bij het beantwoorden.

Een open vraag bij het uitvoeren van kwalitatief onderzoek nodigt kortom uit tot een dialoog of discussie, bijvoorbeeld in het geval van een open interview of een groepsdiscussie. Deze gesprekken geven namelijk het beste resultaat wanneer de deelnemers worden uitgedaagd om zonder grenzen of belemmeringen hun verhaal te doen. Dit vereist dan ook de nodige kennis en ervaring bij de interviewer of discussieleider. Zomaar een vraag stellen, werkt niet. Dit kan namelijk leiden tot een simpel Ja/Nee antwoord en dat is nou net niet het antwoord dat tot heel veel nuttige informatie leidt. Vandaar dat in de eerste plaats gezorgd moet worden voor vragen die beginnen met “Wie”, “Wat”, “Waar”, “Wanneer”, “Waarom” en “Hoe”.

Hoe dit werkt? Een voorbeeld kan dat het beste illustreren. Stel dat je als interviewer iets te weten wil komen over iemands relatie met zijn of haar ouders. Dan kun je als interviewer of gespreksleider de volgende vraag stellen:

“Is de relatie met je ouders goed?”

Gegarandeerd dat het enkel en alleen een ja of een nee oplevert. Vandaar dat hier veel beter een open vraag gesteld kan worden:

“Hoe is de relatie met je ouders?”

De geïnterviewde zal hierbij niet alleen aangeven of de relatie goed is of niet, maar ook gelijk uit de doeken doen wat hiervoor de achterliggende redenen zijn. Een dergelijk antwoord bevat veel meer nuttige en bruikbare informatie en geeft de interviewer bovendien veel meer handvatten om vervolgvragen te gaan stellen.

En hoe zit dat dan bij kwantitatief onderzoek? Dat bestaat toch voornamelijk uit gesloten vragen? Dat klopt inderdaad. Dit type onderzoek is eigenlijk helemaal niet bedoeld voor het verzamelen van open antwoorden, maar juist bedoeld om een grote hoeveelheid data te verzamelen en deze vervolgens te analyseren. Wanneer de data veel open antwoorden bevat, kan niet snel en efficiënt geanalyseerd worden. En toch zijn er situaties te bedenken waarbij een open vraag uitkomst biedt.

Een eerste voorbeeld is de half gesloten vraag. Dit is een vraag met antwoordopties waaruit een respondent kan kiezen, aangevuld met de antwoordoptie Anders, namelijk (of vergelijkbaar). Deze antwoordoptie bevat een tekstveld waarin de respondent zijn of haar unieke antwoord kan geven. Van deze optie wordt gebruik gemaakt wanneer de onderzoeker te veel antwoordopties heeft voor een vraag. Naar eigen inzicht worden dan bijvoorbeeld de vijf belangrijkste antwoordopties gekoppeld aan de vraag. Alle andere mogelijke antwoorden zullen via de Anders, namelijk optie de dataset halen, zodat de onderzoeker toch een volledig beeld heeft van alle mogelijke antwoorden.

Een tweede voorbeeld heeft alles te maken met het principe van gamification, oftewel het toevoegen van spelelementen aan een kwantitatieve vragenlijst. Het toevoegen van een open vraag zorgt in dit geval namelijk voor afwisseling in de vragenlijst, zodat het voor de respondent leuker is om deze in te vullen. En het biedt de onderzoeker ook iets aan unieke informatie tussen de grote hoeveelheid cijfers. Voorwaarde bij het toepassen van een open vraag in het geval van gamification is wel dat de respondent wordt uitgedaagd om een persoonlijke en uniek antwoord te geven.

Open vragen hebben zijn kortom zeer waardevol bij het doen van onderzoek. En mits goed toegepast leveren de antwoorden zeer goede en bruikbare informatie op.