Zeven tips voor een geweldige vragenlijst: inleiding

We krijgen in ons leven ontelbaar veel vragen op ons afgevuurd. Dat begint al heel vroeg, wanneer we heel klein zijn en ons later niets kunnen herinneren van de vragen die onze ouders ons stelden. Later stellen vriendjes, vriendinnetjes, leraren, trainers, coaches, familieleden, werkgevers, collega’s en tal van anderen de meest uiteenlopende vragen. En het wil nogal eens voorkomen dat je een marktonderzoek onder ogen krijgt. En waar bestaat een onderzoek veelal uit? Precies, vragen. Omdat we ons hele leven al antwoord moeten geven, is het voor de maker van die vragenlijst van cruciaal belang dat de vraagstelling juist is en dat de vragenlijst klopt tot in de puntjes. In dit artikel komen de beste tips en trucs van EM Onderzoek aan bod, zodat je er zeker van kunt zijn dat deelnemers aan je onderzoek ook echt goed antwoord zullen geven op je vragen.

Vragenlijst tip 1: Verlies het doel niet uit het oog

Met het uitvoeren van je marktonderzoek heb je een bepaald doel voor ogen. Dat doel zal over het algemeen het verkrijgen van inzichten zijn, het vinden van het antwoord op je onderzoeksvraag of het verkrijgen van zekerheid over een bepaald vermoeden. Het doel wordt gerealiseerd door vragen te stellen, anders zou je geen marktonderzoek uitvoeren. En dat betekent dat je bij het maken van de vragenlijst nooit maar dan ook nooit dat uiteindelijke doel uit het oog moet verliezen. Doe je dat wel, dan ontstaat een vragenlijst die niet strookt met het doel en zullen de antwoorden van respondenten ook onvoldoende bijdragen en het realiseren van het onderzoeksdoel.

Verlies je doel niet uit het oog bij het maken van een vragenlijst - EM Onderzoek blog

Vragenlijst tip 2: Is die vraag wel zo belangrijk?

Wat opvalt in veel marktonderzoek is het spervuur aan vragen dat op de respondent wordt afgevuurd. Soms is het een samenhangend geheel, maar regelmatig gaat het om een allegaartje aan onderwerpen waarin geen lijn of logica te ontdekken is. En als er iets vervelend is, dan is het dat je als respondent geen idee hebt waar het met die vragen naar toe moet of wat het achterliggende doel is. Houd het dus helder en duidelijk voor de respondent. Is het echt nodig dat een bepaald onderwerp aan bod komt? Past het wel bij de doelstelling van het onderzoek? Zijn de antwoorden die ik zal krijgen als ik het onderwerp opneem in de vragenlijst echt noodzakelijk? Is het antwoord op die vragen nee? Dan moet je het onderwerp achterwege laten.

K.I.S.S. oftewel, keep it simpe stupid! - Vragenlijst tip 3 voor een geweldig goede vragenlijst

Vragenlijst tip 3: Houd de vragenlijst simpel

De wereld is al moeilijk genoeg toch? Deelnemers aan je onderzoek kunnen er dan niet ook nog een hele moeilijke vragenlijst bij hebben. Een goede vragenlijst is daarmee het resultaat van het nodige denkwerk en het maken van slimme en logische keuzes. Een flinke slag om het simpel te houden voor de respondenten is al gemaakt door de vragenlijst kort te houden en alleen maar de echt belangrijke onderwerpen aan de orde te laten komen. Een zelfde denkproces moet gehanteerd worden bij het omzetten van de onderwerpen naar de vragen.

Stap een daarbij is bepalen met hoeveel vragen je het onderwerp volledig aan bod kunt laten komen. Stel je daarbij ten doel om dit in precies die hoeveelheid vragen te doen waarmee je het alle aspecten van het uit te vragen onderwerp behandelt zonder er te veel vragen over te stellen. Het is daarbij helaas onmogelijk om een vast aantal vragen te noemen. Het uitvragen van naamsbekendheid bijvoorbeeld gebeurt veelal met twee vragen, namelijk spontane en geholpen naamsbekendheid. Het is een simpel onderwerp en daarmee is het aantal bijbehorende vragen beperkt. Maar wil je iemands mening hebben over een complex maatschappelijk vraagstuk, dan volstaan twee vragen niet. Juist dan is het zaak om niet alleen goed na te denken over het aantal te stellen vragen, maar ook over het type vraag dat je stelt. En met logisch nadenken, volgt dan zonder twijfel een simpele, goede en volledige vragenlijst waarmee alle onderwerpen optimaal behandeld worden.

Vragenlijst tip 4: Een beetje variëren in soorten vragen loont

Er zijn veel verschillende soorten vragen die in een vragenlijst kunnen worden opgenomen. En omdat dit zo is, loont het de moeite om die verscheidenheid aan vraagtypen te benutten in je onderzoek. Want alleen maar meerkeuzevragen waarbij een antwoord mogelijk is, zorgt niet voor betrokken respondenten en daarmee ook niet voor een hoge respons. Het loont daarom de moeite om bij het opstellen van de vragenlijst te zorgen voor variatie wat betreft het type vragen. Indien dit mogelijk is uiteraard. De kans is groot dat die mogelijkheid er is en dan is een verantwoorde mix aan vraagtypen zeker geen overbodige luxe.

Vragenlijst tip 5: Verras de respondent

Bij het bedenken van vragen wordt veelal teruggegrepen op een vaste formulering. Waarom? Geen idee. We zijn het kennelijk zo gewend. Is dat slecht? Nee hoor niet per se. Maar kan het ook anders? Natuurlijk! Neem het simpele voorbeeld van het vragen naar spontane naamsbekendheid. Dat gaat altijd met de volgende vraagstelling, waarbij we de bekendheid van automerken als voorbeeld nemen:

Welke automerken ken je?

Hierop volgt altijd een aantal antwoordvelden waarin de respondent de merken kan noteren die hij of zij kent. Dit spreekt niet tot de verbeelding en nodigt niet uit tot het geven van echt goede antwoorden. Na het noemen van een paar merken zal een respondent doorgaan met de volgende vraag. Maar wat als de vraagstelling zo is dat een respondent wel het uiterste uit zichzelf haalt? Dan levert dit betere data op. En dus moet iemand worden uitgedaagd. Bijvoorbeeld door de vraag zo te stellen:

Hersenkraker: Lukt het je om ten minste 10 verschillende automerken te noemen?

Geheid dat de deelnemer er alles aan zal doen om tot 10 of meer merken te komen. Dat kan uiteraard ook met gesloten vragen. De vraag “Welk kledingstuk draag je het liefst op vakantie?” kun je ook als volgt stellen:

Je gaat op reis en je mag maar een kledingstuk uit je kledingkast meenemen, wat neem je mee?

Ook nu wordt een respondent veel meer uitgedaagd tot het geven van een ultiem antwoord.

Het op een dergelijke manier je vragen stellen, heet met een hip woord gamification. Het is eigenlijk niets meer of minder dan de respondent uitdagen om een vraag zo goed mogelijk te beantwoorden. En vaak kan dat met het toepassen van spelletjes of wedstrijdjes. En het werkt. De kwaliteit van de vragen gaat er alles behalve op achteruit en de antwoorden zijn van een veel hogere kwaliteit.

Vragenlijst tip 6: Persoonlijke vragen stel je pas op het allerlaatst

Het stellen van persoonlijke vragen hoort er nu eenmaal bij. We willen namelijk graag weten of een deelnemer man of vrouw is, wat zijn of haar leeftijd is en ga zo maar door. Voor de respondent zijn dit gek genoeg vragen die af kunnen schrikken. Het stellen van deze vragen aan het begin van de vragenlijst kan funest zijn, aangezien het iemand ervan kan weerhouden om de vragenlijst in te vullen. Stel deze vragen daarom aan het einde. Een respondent heeft dan namelijk niet voor niets tijd en energie gestoken in het beantwoorden van de onderzoeksvragen en vindt het zonde om nu nog af te haken. Het beantwoorden van deze persoonlijke vragen is dan veel minder een issue of hindernis.

Vragenlijst tip 7: Testen, testen en nog eens testen

De onderwerpen voor de vragenlijst zijn zorgvuldig gekozen, iedere vraag is grondig gewogen en beoordeeld, de vragenlijst is afwisselend, origineel, verrassend en niet te lang. Klaar? Nee!. Want dat wat zorgvuldig op papier is gezet, kan wellicht in de werkelijkheid helemaal niet goed werken. En dus is het testen geblazen. Eerst door iemand die bekend is met de materie. Vervolgens door een of meer personen die verder van het onderwerp afstaan. En als laatste door iemand die een potentiële respondent zou kunnen zijn. Zij leveren allemaal feedback die de vragenlijst nog beter maakt. Is dat eenmaal gedaan dan heb je gegarandeerd een vragenlijst om door een ringetje te halen en waarmee echt goede en waardevolle antwoorden vergaard zullen worden.

Een vragenlijst moet je testen, testen en nog eens testen - Vragenlijst tip 7 voor een geweldige vragenlijst

Heel veel succes met het maken van een super goede vragenlijst!

Tot zover de beste tips van marktonderzoeksbureau EM Onderzoek om een goede, leuke en passende vragenlijst te maken waar je ook nog eens hele goede data mee zult genereren. En precies dat laatste zal ervoor zorgen dat jouw onderzoeksvraag pas echt beantwoord zal worden. En of je nu kiest voor face-to-face veldwerk, telefonisch onderzoek of online onderzoek, in iedere situatie zal de respondent met veel plezier deelnemen. Bovendien zal je vragenlijst, wanneer je via internet de data verzamelt, de vragenlijst ook nog eens zeer geschikt zijn voor invullen via een smartphone of tablet. Twee vliegen in een klap kortom. Wel zo handig lijkt me. Heel veel succes met het maken van jouw perfecte vragenlijst!

En ben je op zoek naar nog meer tips om van een gewoon marktonderzoek een echt goed marktonderzoek te maken? Lees dan vooral mijn artikel met daarin 15 echt goede marktonderzoek tips!